Over de Academies van hbs en gym heb ik niet eerder geschreven. Een mooi moment om de bezem te halen door alle academiefoto’s en ze op jaar te sorteren voor zover ik het kan achterhalen. Van die gelegenheid maak ik gebruik, om ze meteen op de site te zetten: http://www.fotoarchiefac.nl/index.php?option=com_igallery&view=category&igid=549&Itemid=260. Er zijn Academiefoto’s van vanaf 1931 tot en met 1965.
HBS en gymnasium
Tot de komst van de Mammoetwet (ingegaan in 1968, mulo, mms en hbs werden afgeschaft en vervangen door mavo, havo en vwo) was het AC opgedeeld in twee min of meer gescheiden werelden. Het gymnasium, dat vooral in en rond het slop huisde, en de hbs in de 100-, 200-, 300-gangen. Die scheiding begon al bij het toelatingsexamen (zie hieronder).
De hbs had een eigen directeur: pater Gerver sj (foto 1); hij leek mij een wat stugge pater maar ik had geen gelegenheid hem beter te leren kennen. Het gym had om onduidelijke reden geen directeur maar een ‘rector gymnasii’, pater van Litsenburg (foto 2 bij de start van een fietsenrally).
Elke afdeling had ook ‘eigen’ docenten, de hbs had leraren voor economie en handelsrekenen, vakken die op het gym niet bestonden. Omgekeerd had het gym dan weer Grieks, Latijn en filosofie. Maar ook sommige docenten Nederlands of Engels gaven vooral les op het ene dan wel andere schooltype.
Om het plaatje te completeren: de hele school had als leiding een rector en een stuk of wat conrectoren, waaronder dus die rector gymnasii. De rector wisselde op onregelmatige momenten. Daarin had de school geen zeggenschap: de rector van het patershuis was automatisch ook rector van het AC en als de jezuïetenorde het tijd vond voor een nieuwe rector in het patershuis of op de school, kreeg de school of het patershuis dus een nieuwe rector. Geen sollicitaties en, voor zover ik weet, geen inspraak. Er is wel eens gefluisterd dat de Lits graag rector had willen zijn, maar de jezuïeten voelden de tijdgeest goed aan en kozen in 1968 voor een leek, Ludo Holleman (foto 3). Als ‘troostprijs’ werd de Lits voortaan rector gymnasii genoemd en had het AC dus eigenlijk twee rectoren. Zijn kamer was boven die van Holleman en ik gaf later weer Frans daarbovenop.
twee Academies
In de periode vóór 1968 kon je, als je de vierde of vijfde klas zat, lid worden van een club waar spreekvaardigheid geoefend werd de Academie. Gym en hbs hadden natuurlijk elk hun eigen academie, die van de hbs heette Sint Bellarminus, die van het gym heette Sint Bernardus. Elke Academie had een academiebestuur en een moderator, uiteraard een van de paters. Het bestuur van een Academie werd voor zover ik mij kan herinneren niet gekozen, maar jaarlijks door de moderator bij elkaar gezocht. De bestuurders hadden een officieel lint en de voorzitter natuurlijk een hamer (foto 4).
Als moderator zien we op de foto’s van Bellarminus pater Heesterbeek, plechtig in het midden gezeten, een dik verslagenboek in de handen (foto 5, deze foto is genomen op het terrein van Huize Katwijk). Zijn opvolger was pater Vaissier (foto 6), een jezuïet met paarse sokken (vertelde mij ooit Eric Eyffinger). Zijn zus, mevrouw Sons-Vaissier (foto 7), zou later meekomen naar het AC als lid van het docentencorps van de ‘Cornelis Jol’. Zij gaf Frans en was een leuk mens.
In later jaren (maar nog voorafgaand aan zijn rectorschap, hij was aardrijkskundeleraar) werd Ludo Holleman moderator van Bellarminus (foto 3b) en pater Ruys (foto 8) van Bernardus.
Een academiezitting had een vaste volgorde, waarvan ik me voornamelijk twee elementen herinner: de voordracht of lezing en de kritiek. De leden hielden beurtelings een voordracht over een zelf gekozen onderwerp. Van tevoren was een ander lid aangezocht (of aangewezen) om als eerste commentaar te leveren op de voordracht, waarna de overige aanwezigen vragen konden stellen. Het geheel was een bloedserieuze zaak, maar satire mocht en er werd dus ook gelachen (foto 9).
Er zijn een paar foto’s van openbare zittingen met ouders, maar de kwaliteit ervan is nogal slecht. Meisjes waren er ook soms bij, ongetwijfeld van het Edith Stein (foto 10).
Debating
Ik had de foto’s van de toelatingsexamens al genummerd, toen ik bedacht dat spreekvaardigheid op het AC een vervolg kreeg in de debatingclub. De oudste debatingfoto’s zijn uit 1991. Toen ging een clubje onder leiding van Toon Verhoeven debaten in Edinburgh (foto 19). Of dat het begin was van de debatingclub op het AC is mij onbekend, zeker is dat Toon Verhoeven de club oprichtte. Op foto 20 bewaakt hij de spreektijd met een hotelbel. Foto 21 wilde ik jullie ook niet onthouden, Toon en Pauline Becker in hun jonge jaren. De bijeenkomsten vonden plaats in de prachtige ruimte boven de entreehal. Deze ruimte was vanaf de bouw de patersbibliotheek. Het was een Harry Potter-waardige ruimte met gietijzeren boekenrekken in twee verdiepingen (foto 22). Met een wenteltrapje kon je naar boven, helaas is daar geen foto van. Bij de boedelscheiding school # patershuis, werd deze antiquarische bibliotheek ontmanteld, maar de ruimte behield de oorspronkelijke functie van bibliotheek, nu als leerlingenbibliotheek (foto 23) die ook altijd het domein van Toon is geweest.
Hier werden de debatingavonden gehouden (foto 24). In 2000 werd er de mooiste personeelskamer van Nederland van gemaakt, maar de glas-in-loodramen werden helaas gesloopt (foto 25).
Toelatingsexamens
Ik noemde de toelatingsexamens in de tweede alinea, een leuk onderwerp. Toen de CITO-toetsen nog niet waren uitgevonden, was een toelatingsexamen verplicht als je tot het AC wilde worden toegelaten. Een schooladvies was kennelijk niet voldoende. Alle toekomstige eersteklassers (6e klas lagere school) verzamelden op de cour en werd gezegd dat wie voor de HBS kwam bij het trapje bij het Klein Soho moesten verzamelen (foto 11), toekomstige gymnasiasten bij het trapje bij de gymzalen (foto 12). Omdat ik aan die toelatingsexamens dacht, ging ik even bij de foto’s kijken. Dat viel niet tegen, er zijn bijna 100 foto’s uit de jaren 1953 t/m 1958. Dus wie toen toelatingsexamen deed moet gauw even naar de site (www.fotoarchiefac.nl). Ik kwam mezelf maar liefst drie keer tegen, met Wout de Lange vooraan.
Foto 13 laat zien dat alles strak was georganiseerd, namen op het bord inclusief de aanduiding raam- of deurkant.
Op enkele foto’s is goed te zien dat de mooie stenen toegangspoort naar de cour er niet altijd gestaan heeft. In 1955 was het nog een ijzeren hek met kippengaas (foto 14). Inmiddels is de stenen poort met staken hek ook weer afgebroken omdat de hoogwerkers voor de latere verbouwing er niet door konden. Onder Klein Soho hingen publicatieborden waarop de prefect (de ordepater) mededelingen deed en waar elke klas een eigen plek had (foto 15). Bij het gymtrapje hingen borden waarop de verschillende AC-clubs waaronder V.A.C., nog niet gefuseerd, en Plons en TAC en GroenGeel aankondigingen prikten (foto 16).
Nieuw op de site www.fotoarchiefac.nl
Al lang beloof ik dat ook jongere oud-leerlingen nog aan hun trekken gaan komen. Natuurlijk staan alle klassenfoto’s tot en met 2016 op de site, maar foto’s van na 2000, gemaakt in klassen, tijdens AC-weken of AC-dagen, bij kerst en paasvieringen, feesten of tijdens reizen, werden wel aan mij aangeleverd maar lagen nog steeds te wachten. Van Paul Mengelberg en Guido Spekenbrink kreeg ik een flinke stapel cd’s en dvd’s van de jaren 2001-2010. Enige ordening was wel gewenst, daarbij kreeg ik hulp van Ton van Rijn.
Het eindresultaat is de categorie <na 2000> op de fotosite onderverdeeld in schoolbevolking (per schooljaar), onderwijs, AC-dagen, Action-sports, Kerst en Pasen en gebouw. De AC-kampen uit die tijd zijn al eerder bij de categorie kampen gezet. De leden van de Facebookgroep <fotoarchiefac.nl> weten al langer dat de jaren na 2000 aan de beurt zijn. Vreemd genoeg heb ik van de jaren na 2010 geen enkele foto, ik houd me aanbevolen!
Ino Mulders